Şəkidəki "Yuxarı Baş" Milli Tarix-Memarlıq Qoruğu ərazisində guya milli və tarixi üslubda bərpa olunmuş binalardan biri. Eyvanların kənarına bir diqqət yetirin. Üzlüklər bir-bir qopub tökülür. Sual meydana çıxır: 1. Yol keçən bir bədbəxtin başına düşüb xəsarət alması üçün düzübdürlərmi bu üzlükləri? 2. Tarixi binalarda eyvanların kənarına keramik üzlük vurulurdumu? 3. "Yuxarı Baş" Milli Tarix-Memarlıq Qoruğunda texniki təhlükəsizliyə cavabdeh olan şəxslər hara baxırlar. Kiminsə şikəst olması onlar üçün çoxmu vacibdir?

Tarixi Əfqanlar küçəsi ilə M.F.Axundov prospektinin kəsişdiyi yer, Şəkixanovların evini göstərən ox işarəsi, "Şəkixanlarının evi" yazılıb?! "S.Rəhmanın Ev-Muzeyi" muzeyin rəsmi adıdır, lakin "ev" və "muzey" sözlərinin birinci işarəsi kiçik hərflə yazılıb və sözlər arasında defisdən istifadə edilməyib.

Tarixi Əfqanlar küçəsində Şəkixanovların evini göstərən ox işarəsi. Əvvəlki işarədən 20 metr qabaqdadır. "Şəki Xanovların evi" yazılıb?!

Şəkidəki "Yuxarı Baş" Milli Tarix-Memarlıq Qoruğu ərazisində qüsurlu lövhələr, istiqamət göstəriciləri, tikililər...

2019-cu ildə Şəki şəhərinin tarixi hissəsi ilə Şəki Xan sarayının UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilməsi o vaxt bütün Azərbaycan xalqını sevindirmişdi. Hətta Prezident İlham Əliyev də bu münasibətlə Azərbaycan xalqını təbrik etmişdi. Məlumat üçün əlavə edək ki, Şəki şəhərinin tarixi hissəsi ilə Şəki xan sarayı hələ 2001-ci ildə Ümumdünya İrs Siyahısına namizəd göstərilmişdi. Biz düz 18 il gözləmişdik...

Lakin əraziyə nəzarət edən Dövlət Turizm Agentliyi nə UNESCO-nun tələblərinə düz-əməllibaşlı əməl edə, nə də Prezident İlham Əliyevin etimadını doğrulda bildi. Aydındır ki, bu gün ölkədə bütün diqqət işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpasına yönəlib. "Yuxarı Baş" Milli Tarix-Memarlıq Qoruğuna bəlkə də kifayət qədər vəsait ayrılmır. Amma nəzərə alın ki, bizim iradlarımız əsla vəsaitlə bağlı deyil.

İki dəfə agentliyin sədri Fuad Nağıyev cənablarının qəbulunda olduq. Dəfələrlə ona yazılı müraciət etdik. Fuad Nağıyev agentliyin əməkdaşlarına göstərişlər verdi. Lakin əməkdaşlar onun göstərişlərinə əməl etmədilər və iradlarımızdan əsla nəticə çıxarmadılar, təkliflərimizi qulaqardına vurdular, sorğularımıza cavab vermədilər. Əvəzində bizi susdurmaq üçün dəfələrlə qeyri-qanuni təzyiq vasitələrindən istifadə etdilər və inzibati xətaya yol verdilər.

Gözləyirdik ki, Fuad Nağıyev Prezident İlham Əliyev cənablarının şiddətli töhmətindən nəticə çıxaracaq və kadrları düzgün yerləşdirməyə çalışacaqdır. Lakin yenə köhnə hamam köhnə tas. Heç nə dəyişmədi. Fuad Nağıyevin adına yazılan məktublar yenə də oxunmadan zibil qabına atılır, ona çatmır. Agentlik əməkdaşları öz vəzifələrini yerinə yetirmək əvəzinə əvvəlki kimi, məktub yazanların şəxsi məlumatlarını toplayırlar, onlara qeyri-qanunu yollarla təzyiq göstərməyə çalışırlar və inzibati xəta törədirlər.

Biz Turizm Agentliyinə indiyədək müxtəlif sahələrdə təmənnasız kömək göstərmişik, bu quruma çox böyük informasiya ötürmüşük. Yalnız onu qeyd etməyimiz kifayətdir ki, Turizm Agentliyi 1896-cı ilədək Şəkidəki bütün evlərin layihə sənədləri barədə məlumatları bizimlə əməkdaşlıq sayəsində əldə edə bilmişdir. Agentlik bizə sifariş verdi, biz də sifarişi yerinə yetirdik. Bu yalnız biridir. Biz yenə də əməkdaşlığı davam etdirə bilərik. Bir şərtlə ki qarşı tərəfin məsul şəxsləri hərəkətsizliyə son qoysunlar, bizə qarşı təhdid və təzyiqlərdən əl çəksinlər. Təsəvvür edin ki, o problemləri qəsdən həll etmirlər ki, hansı ki heç bir vəsait tələb etmir. Vəsait tələb etməyən məsələlər həmişə kölgədə qalır. Amma harda ki 5-10 manat pul var, dərhal həmin işlə məşğul olurlar.

Agentlik "Yuxarı Baş" Milli Tarix-Memarlıq Qoruğuna nəzarət edə bilmədiyi kimi, özünün "Şəki mədəni irsinin məlumat bazası" adlı saytına da ( https://sheki.heritage.org.az/ ) nəzarət edə bilmir və neçə illərdir ki bu saytı yeniləyə də bilmir. Bizdə olan məlumata görə sayta giriş parolunu da itiriblər. Saytdakı məlumatların bir hissəsi sayaqlamalardan başqa bir şey deyil. Bu faktlar da Fuad Nağıyevdən gizlədilir. 5-6 il əvvəl biz AMEA-nın prezidenti Ramiz Mehdiyevə müraciət edəndən sonra bəzi sayaqlamalar silindi. Vəssalam. Bundan sonra bir də sayta əl vurmayıblar. Niyə? Çünki saytı yeniləməkdə, səhvləri düzəltməkdə 5-10 manat qazanc yoxdur!

Artıq necə illərdir ki Agentliyə yazırıq, Fuad Nağıyevə və onun tabeliyində olan məsul şəxslərə deyirik ki, Şəki Xan sarayı 1789-1790-cı ildə tikilib. Tarix İnstitutunun arayışını da təqdim etmişik. Soruşuruq ki, Xan sarayının qapısına vurduğunuz "1762-ci il" tarixinin mənbəsi nədir? Fuad Nağıyev bizim yanımızda məsələnin araşdırlılması üçün tabeliyindəki şəxslərə göstəriş versə də, onun göstərişinə heç kim əməl etmədi. Cavab yoxdur, tarixi də dəyişmirlər?! Deyirik, yazırıq, başqaları da deyir və yazır ki, Şəkidə nə Gileyli, nə də Ağvanlar adlı nə məhəllə olub, nə küçə. Birincisi Güləhlidir, ikincisi Əfqanlar. Sənədləri də təqdim edirik. Amma Turizm Agentliyindən hərəkət yoxdur?! Deyirlər ki, Qoçu Abbas hamamı dövlət qeydiyyatına Ağvanlar hamamı kimi qəbul olunub. Nə olsun ki? İndi bildiniz ki, bu səhvdir, tariximizin təhrif olunmasıdır, zəhmət olmasa vəsatət qaldırın ki, hamamın adı düz yazılsın, küçələrin adları düz yazılsın. Bu iş Turizm Agentliyinin vəzifəsi deyilmi? Bəlkə hansısa erməni vaxtilə tariximizi qəsdən təhrif edibsə, elə belə də qalmalıdırmı? Şəki xanının qəbrinin yerinin qanunsuz dəyişdirilməsi, Şəki xan qəbiristanlığında qəbirlərin məhkəmə qərarı olmadan, qanunsuz açılması, Şəki xan qəbiristanlığının tarixi görünüşünə zərər vurulması və orada xana müasir başdaşı qoyulması, Fətəli xan Xoyskinin bacısının və bir sıra görkəmli şəxslərin başdaşılarının qəbiristanlıqdan götürülüb muzeyə aparılması və s. Heç şübhə yoxdur ki, gələcək nəsillər bu işləri vandalizm kimi qiymətləndirəcəkdir... Biz görürük ki, Şəki xan məscidi və Şəki xan qəbiristanlığı dövlət qeydiyyatına "Məscid və qəbir" adı ilə qəbul olunub. Hər gün minlərlə adamın daxil olduğu qalanın adı isə dövlət qeydiyyatında "Qala divarları"dır. Biz bilirik ki bu səhvdir. Bəs Turizm Agentliyi nə düşünür? Görmürlər bəyəm nə yazılıb? Görürlərsə başa düşmürlər bəyəm səhv yazılıb? Başa düşürlərsə ki, bu səhvdir, niyə düzəldirmirlər? Məsələ qaldırsınlar, dəyişdirsinlər. Niyə etmirlər? Bu sualın cavabını yuxarıda yazmışıq, ona görə təkrar etmək istəmədik.

Aydın Məmmədov,

“Şəki Ensiklopediyası” jurnalı çap mediasının

təsisçisi və baş redaktoru, “İpəkçi” qəzetinin baş redaktoru

Tarixi Əfqanlar küçəsi ilə Otaq Eşiyi küçəsinin kəsişdiyi yer. Şəkixanovların evini göstərən ox işarəsi. "Şəkixanovların evi" əvəzinə "Şəki xanlarının evi" yazılıb.

Şəkidə qalanın qarşı tərəfi. Hər gün dünyanın hər yerindən Xan sarayını görməyə gələn minlərlə turist burada dayanır. Lakin Xan sarayını göstərən ox Xan sarayına yox, Xan məscidinə istiqamətlənmişdir?! "Mustafa bəy"də "bəy"in birinci işarəsi böyük hərflə yazılıb. O tərəflərdə uşaq xəstəxanası 12 il əvvəl olub. İndi olmadığı halda, olmayan uşaq xəstəxanasına istiqamətlənən ox var. Bunun əvəzində tualetin yerini göstərən ox olmalı idi. Hansı ki, uzaq yoldan gələn minlərlə turist avtobusdan düşən kimi həmin oxu axtarır. Amma nə ox var, nə tualet.

F.X.Xoyski küçəsi. Xan məscidinin qarşısı. Xan məscidini göstərən ox Şəki İpək kombinatına istiqamətlənib. Şəki ipək kombinatının adı "Şəki İpək Fabriki" kimi yazılıb. Fabriklə, kombinat arasında fərqi bilməyən adamın Turizm Agentliyində işləməsi təəccüblü deyil. Təəccüblü odur ki, Turizm Agentliyində istiqamət göstərən oxları Şəkini tanımayan adamlar hazırlayırlar. Nəyə görə?

Dadanovların evinin üstündə 1909 yazılıb. Lakin lövhədə XX əsr?! Lövhədə 1909 yazılsa dünya dağılacaqdımı?

Qalanın qarşısı, Hüseyn Əkbərov küçəsi. "Şəkixanovların evi" əvəzinə "Şəki xanlarının evi" yazılıb.

Şəki Xan məscidi və Şəki xan qəbiristanlığı əvəzinə "Məscid və qəbir" yazılıb. Çünki sovet dövründə belə qeydiyyatdan keçirilib.

Səidə İmanzadə küçəsi. Lövhədə Şəidə İmanzadənin anadan olduğu və vəfat etdiyi illər göstərilmir.

Page updated

Google Sites

Report abuse